Almolâš kulluuttâs: Koskâkuhes äigikooskâ šoŋŋâdâhvuávám

Staatârääđi lii 4.12.2025 tollum almosčuákkimist tuhhiittâm já adelâm ovdâskoodán šoŋŋâdâhlaavâ (423/2022) miäldásii čielgiittâs koskâkuhes äigikooskâ šoŋŋâdâhvuáváámist (KAISU), mii siskeeld tooimâid nuáđijyehimsektorluoštâkiäpádâsâi jođálmittem várás.

Pirâsministeriö laiđiittâsâst valmâštâllum KAISU siskeeld sehe árvuštâllâm táálái nuáđijyehimsektorij tooimâi rijttájeijeevuođâst já meid lasetooimâid uulmij juksâm várás. Nuáđijyehimsektorân kuleh iärásij lasseen jotoluv, eennâmtuálu, rakânâsâi sierânâslieggim, pargomašinij já pasâttâshuolâttâs sehe F-kaasui šaddovistekaasuluoštuuh.

Miärádâsamnâstâh uáinimnáál  

Staatârääđi miärádâs koskâkuhes äigikooskâ šoŋŋâdâhvuáváámist lii uáinimnáál 12.12.2025–19.1.2026: Koskâkuhes äigikooskâ šoŋŋâdâhvuávám.

Staatârääđi almostittemarkkâdâh Valtost šoŋŋâdâhvuávám siäiluduvvoo pisovávt.

Haldâttâhlaavâ (434/2003) 62 a § mield kiäččoo, et tiättun finnim lii tábáhtum čiččâd peeivi taan almottâs almostitmist virgeomâhái nettisiijđoin. Almottâs lii almostittum 12.12.2025.

Nubástus uuccâm 

Taan miärádâsân uážžu uuccâđ nubástus vaidâlmáin alemuu haldâttâhriähtán lahtosin leijee vaidâlemčujottem miäldásávt. Šoŋŋâdâhlaavâ mield vaidâlemvuoigâdvuotâ šoŋŋâdâhpolitik vuáváámân kyeskee staatârääđi miärádâsâst lii: 

1. tast, kiän vuoigâdvuotân, kenigâsvuotân tâi hiätun šoŋŋâdâhnubástus tâi ton estâlmist šaddee vaiguttâsah tâi toos vuáhádume sättih eromâš vuovvijn kuoskâđ; 
2. 1 saajeest uáivildum ulmui hiäđuid njuolgâdusâidis mield ovdâsteijee väldikodálii registeristum ovtâstusâst tâi, jis šoŋŋâdâhnubástus tâi ton estâlmist šaddee vaiguttâsah tâi toos vuáhádume sättih eromâš vuovvijn kuoskâđ eennâm tiätu kuávlun tâi ton uásán, siämmáásullâsii páihálii tâi kuávlulii ovtâstusâst; 
3. taggaar väldikodálii registeristum ovtâstusâst tâi siätusist, mon ulmen lii luándu-, tiervâsvuođâ- tâi pirâssuojâlem ovdedem; 
4. eennâmkode littoost, jis šoŋŋâdâhnubástus tâi ton estâlmist šaddee vaiguttâsah tâi toos vuáhádume puáhtá eromâš vuovvijn kuoskâđ eennâmkode kuávlun; 
5. väldikodálii staatâ virgeomâháást, mon toimâsuárgán lohtâseijee almolijd hiäđoid šoŋŋâdâhnubástus tâi ton estâlmist šaddee vaiguttâsah toi toos vuáhádume eromâš vuovvijn kyeskih, sehe mon peri eres staatâ virgeomâháást, mon toimâsuárgán já toimâvijđodâhân lohtâseijee almolijd hiäđoid šoŋŋâdâhnubástus tâi ton estâlmist šaddee vaiguttâsah toi toos vuáhádume eromâš vuovvijn kyeskih; 
6. sämitiggeest; 
7. nuorttâlij sijdâčuákkimáin. 

Ovdeláá 1–2 já 4–5 saajeest uáivildum vaidâleijee kalga vaidâlus ohtâvuođâst čäittiđ čielgiittâs tast, mon eromâš vuáhán vaidâlemvuoigâdvuotâ vuáđuduvá. Jis vaidâlus ohtâvuođâst ij lah čaittum vaidâlemvuoigâdvuođâ vuáđustâssân leijee eromâš vyehi, te haldâttâhtuámustovli puáhtá kyeđđiđ vaidâlus tuđhâhánnáá väärridhánnáá vaidâleijei máhđulâšvuođâ tievâsmittiđ vaidâlus. 

Vaidâliđ kalga kirjálávt 30 peeivi ääigi siste taan miärádâs tiättun finniimist. Vaidâlemäigi nohá 19.1.2026.

Ääši tuáváš

EU-kenigâsvuođâi mield Suomâ kalga kepidiđ luoštuid 50 prosentid ive 2030 räi ive 2005 tääsist. Äigipaajeest 2021–2030 jyehi ihán lii asâttum luoštâtiätumeeri. Jis luoštuuh pääcih tiätumere vuoluubel mottoom ive ääigi, te čuávuváid ivvijd šadda njyebžim. Liijká ubâ paje luoštuuh ferttejeh pissoođ EU:st soppum enâmusmere siste. 

Ive 2024 Suomâ nuáđijyehimsektor luoštuuh lijjii kiäppánâm 26 prosentid ivveest 2005. maađijjotolâh västid paijeel kuálmádâs nuáđijyehimsektor luoštuin já eennâmtuálu niäljádâs. Merhâšittee luoštâkäldeeh láá meid pargomašineh já rakânâsâi sierânâslieggim. 

Suomâ paasij jyehi-iválij luoštâtiätumeerij vuoluubel 2021–2023, mii pyevtittij paijeelpáásu já njyebžim puáttee ivvijd. Oovtâst lasetoimâiguin já oovdeb šoŋŋâdâhvuáváámijn linjejum toimâiguin tot taha EU luoštâkiäpádâskenigâsvuođâ tevdim máhđulâžžân. Nuuvtpa mij juksâp ive 2030 ulme kepidiđ luoštuid peelijn oovdeb njyebžim vievâst. 

Čuávuvâžžân ovdâskodde váldá pele koskâkuhes äigikooskâ šoŋŋâdâhpolitik vuáváámân. Vuávám tooimânpieijâm álgá tállân. 

Koskâkuhes äigikooskâ šoŋŋâdâhpolitik vuávám valmâštâllui paldâluvâi energia- já šoŋŋâdâhstrategiain. Koskâkuhes äigikooskâ šoŋŋâdâhvuávám vuáđuduvá aalmuglii šoŋŋâdâhlaahân. Tääl koččâmušâst lii kuálmád KAISU, oovdeb rahtui ive 2022. 

Lasetiäđuh

Sally Weaver 
sierânâsäššitobdee 
[email protected]
p. 050 432 7712 

LAHTOSEH