Ođđ äimmõslääʹǩǩ ouddan eeʹttiǩ-kådda – illneutraalvuõtt-täävtõs 2035 lääʹjj tässa, piâstǩieʹppeemtäävtõõzz še pueʹtti eeʹǩǩlooʹjjid
Halltõs lij priimmâm pâʹsslašttâm-mannu 3. peeiʹv eʹtǩǩõõzz ođđ äimmõslääʹǩǩen. Lääʹjj oođeet, što Lääʹddjânnam eeʹjj 2035 illneutraalvuõtt-täävtõʹsse di meeraikõskksaž da EU-tääʹzz äimmõstäävtõõzzid vuälat. Illneutraalvuõtt-täävtõõzz lââʹssen lääʹǩǩ peejj piâstǩieʹppeemtäävtõõzzid iiʹjjid 2030, 2040 da 2050. Lääʹjjest šiõtteet äimmõspolitiikk plaanin da oođummuž mieʹldd lääʹǩǩ veiddan kuõskkâd mäddââʹnnemsektoor. Läkka lââʹzztet še illnjiõlõõǥǥi raʹvvjummuž kuõskki täävtõõzz.
”Äimmõslääʹǩǩ lij äimmõstuʹmmstõk, kååʹtt kuâđđ kookkas kuõʹddi ǩiõj tän halltõõzzâst. Tõin ainsmââʹttet, što illneutraalvuõtt-täävtõs 2035 seill da äimmõstuâjj juätkkai vaalpõõʹji pâʹjjel. Äimmõslääʹǩǩ oudd še põrggsid raʹvves signaal tõʹst, što tän jânnmest kaʹnnat investâʹstted puuʹttes čåuddmõõžžid. Leäm jeäʹrben kuärǥast tõʹst, što äimmõslääʹjj raajjmest leät tuejjääm raʹvves õhttsažtuâj tuʹtǩǩeeʹjivuiʹm da täävtõõzz, koid piijât lääʹjjest, vuâđđâʹvve tiõtti siâzztõõzzid”, ceälkk pirrõs- da äimmõsminister Emma Kari.
”Lääʹddjânnam täävtõs raajjâd fossiilfrijj pueʹrrvââjjamriikk lij peʹce äimmõskriiʹse ko še staanvuõttpolitiʹǩǩe õhttneei kõõččmõš. Mõõn jåʹttlubun mij luõppâp fossiilčõnnsallašvuõđâst, tõn pueʹrab äimmõʹsse di tõn pueʹrab Lääʹddjânnam da puk Euroopp staanvuõʹtte”, Kari juätkk.
Oouʹdbuž äimmõslääʹǩǩ pueʹđi viõʹǩǩe eeʹjj 2015 da tõt âânn seʹst piâstǩieʹppeemtäävtõõzz tåʹlǩ ekka 2050. Ođđ äimmõsläkka ǩeeʹrjtet Lääʹddjânnam äimmõspaneeʹl siâzztõõzzid vuâđđõõvvi piâstǩieʹppeemtäävtõõzzid iiʹjjid 2030 da 2040 di eeʹjj 2050 täävtõõzz peeiʹvtet. Piâstǩieʹppeemtäävtõõzz lie -60 % ekka 2030 mõõneeʹst, -80 % ekka 2040 mõõneeʹst da -90 % põõrǥeeʹl kuuitâǥ -95 % ekka 2050 mõõneeʹst veʹrddeeʹl eeʹjj 1990 tässa.
Mieʹrren lij, što ođđ äimmõslääʹǩǩ puätt viõʹǩǩe sueiʹnnmannu 1. peeiʹv 2022.
Äimmõspolitiikk plaan tääʹrǩmõs kuånstt täävtõõzzid vuällam diõtt
Piâstǩieʹppeemtäävtõõzzid vuällam diõtt äimmõslääʹjjest šiõtteet väʹlddkååddlaž äimmõspolitiikk plaanin, kooi veäkka Lääʹddjânnam šâddeempõrttgaasspiâsttjid ǩieʹppeet da äimmõsmuttsa šiõttlõõvât.
Lääʹjjest šiõtteet kõskk-kuʹǩes äiʹǧǧkõõsk äimmõsplaanâst, äimmõsmuttsa šiõttlõõvvâmplaanâst di kuʹǩes äiʹǧǧkõõsk äimmõsplaanâst. Ođđ plaanân lääʹjjest šiõtteet mäddââʹnnemsektoor äimmõsplaanâst: illnjiõlõõǥǥ da mäddâânnmõõžž piâstti puäʹtte äimmõslääʹjj pirrsa da lääʹjjest piijât täävtõõzz njiõlõõǥǥi raʹvvjummšest. Pukin äimmõspolitiikk plaanin lij mieʹrren ainsmâʹtted äimmõstååimai vuõiggvuõđmeâldlažvuõđ da ǩeâllʼjeei ouddnummuž.
Lââʹssen lääʹjjest šiõtteet plaani teâuddjummuž seuʹrrjummšest, mõõn diõtt riikksuåvtõs âlgg seuʹrrjed Lääʹddjânnam äimmõstäävtõõzzid vuällmõõžž da lââʹsstååimai taarb.
Äimmõseeʹǩǩmušttlõõzz, koon uuʹdet juõʹǩǩ eeʹjj eeʹttiǩ-kådda, oouʹdeet oođummšest nuʹtt, što tõt lij siiskõõzzâs peäʹlnn jäänab kaʹtti ko ouddâl. Piâstouddnummšest da äimmõstååimai riʹjttjemvuõđâst teâđtet ääiʹjab pueʹrben še oummid.
Sääʹm äimmõs-suåvtõs väldd peäʹl äimmõskõõččmõõžžid sääʹmkulttuur ǩiõččâmkuuʹlmest
Valmštõõllmest leät jeäʹrben haaʹlääm väʹldded lokku äimmõsmuttsa rännʼjeei jooukid di jooukid, kook jie äʹrbbvuõđlânji vuässõõđ kuullâmpooddid, mâʹte päärnaid da nuõrid. Jeäʹrben leät kuullâm säʹmmlaid, ko äimmõsmuuttâs ouddan jåʹttlubun tâʹvv kobddvuõttceäkksin. Säʹmmlai jieʹllemvueʹjj da kulttuur lie jeäʹrab rännʼjeäkkaz äimmõsmuttsa.
Ođđ äimmõslääʹjj mieʹldd Lääʹddjânnma vuâđđeet sääʹm äimmõs-suåvtõõzz. Suåvtõs puätt leeʹd čõnnsâʹttem äʹšštobddiorgaan, kååʹtt puuʹtat teâđ da ceälkk äimmõspolitiikk plaanin sääʹmkulttuur ǩiõččâmkuuʹlmest. Lääʹjjest veʹrǧǧniiʹǩǩid piijčeš še õõlǥtemvuõđ saǥstõõllâd Sääʹmtiiʹǧǧin teʹl, ko äimmõsplaanid tuejjeet.
Äimmõslääʹjj tiuddeet čâhčča kooʹddi äimmõsplaanivuiʹm
Čâhčča 2021 halltõs linjjii budjeʹttsaǥstõõllmõõžžin, što lääʹjjšiõttummša lââʹzztet õõlǥtõõzz kooʹddid, vuuʹdid leʹbe mäddkooʹddid tuejjeed äimmõsplaanid. Mieʹrren lij uʹvdded äimmõslääʹjjest tiuddeei eʹtǩǩõõzz halltõõzz eʹtǩǩõssân pueʹtti čõõuč. Seämmast lij mieʹrren šiõtteed še äimmõslääʹjj muuttâsooccmest, mõõn kuõskki čiõlǥtõs valmštââvv pâʹsslašttâm-mannu ääiʹj.
Lââʹssteâđ
Milja Henttonen
Pirrõs- da äimmõsministeeʹr spesiaalvieʹǩǩteei
teʹl. 050 599 3094
[email protected]
Riikka Yliluoma
Pirrõs- da äimmõsministeeʹr spesiaalvieʹǩǩteei
teʹl. 050 414 1682
[email protected]
Jarmo muurman
Pirrõsduumšeǩ
pirrõsministeria
teʹl. 0295 250 185
[email protected]
Outi Kumpuvaara
halltõspiisar
pirrõsministeria
teʹl. 0295 250 225
[email protected]
